İçindekiler
heterodoks ekonomi nedir ve heterodoks ekonomi ile ortdokos ekonomi arasındaki fark nedir merak ediyorsanız yazımızı okumaya devam edebilirsiniz.
Heterodoks Ekonomi Nedir?
Son zamanlarda ekonomiye ve ekonomik terimlere büyük bir ilgi duyulmakta. Bu ilginin başlıca sebebi ülkemizin içinde bulunduğu kriz durumu ve buna bağlı olarak pek çok kimsenin de aklında ekonomi terimlerine yönelik sorular oluşmuş durumda. En çok merak edilen ekonomik terimlerin başında da heterodoks ekonomi terimi geliyor.
Bu noktada, yazımıza heterodoks sözcüğünün anlamıyla başlamakta fayda var. Heterodoks sözcüğü, antik yunancada “diğer, farklı” anlamlarına gelen héteros ve “inanç” anlamına gelen dóxa sözcüklerinin birleşiminden oluşmuştur. Genellikle dini bir anlama sahip olan heterodoks sözcüğü, ekonomi dahil olmak üzere pek çok alanda da alışılagelmiş veya geleneksel olandan farklı düşen eylemleri, inançları ve görüşleri ifade etmek için kullanılır.
Heterodoks ekonomi ya da heterodoks iktisat dendiğinde de aklımıza gelmesi gereken şey geleneksel, yani ortodoks ekonomiden farklı bir pratikler bütünüdür. Heterodoks ekonomide, genellikle ortodoks ekonominin aksine kamu harcamaları kullanılır ve bu şekilde talep yaratılmaya çalışılır. Özellikle enflasyonun yüksek seviyelerde olduğu ülkelerde heterodoks ekonomi yöntemlerine yönelim görülebilir ve bu ülkelerde heterodoks ekonomi politikaları uygulanabilir. Bu ülkelere verilebilecek en iyi örnekler güney amerika ülkeleridir. Bu ülkeler, içinde bulundukları kriz ve enflasyon ile mücadele etmek adına heterodoks ekonomi politikaları uygulamışlardır. Ancak, ne yazık ki heterodoks ekonomi modeli tarih boyunca herhangi bir başarı gösterememiştir. Bunun temel nedeni de heterodoks ekonomiyi benimseyen ülkelerin ekonomilerini kötüleştiren etmenlerle mücadele etmeye çalışmak yerine çözümü kamu harcamaları kullanarak talep yaratmaya çalışmada aramasıdır. Dolayısıyla, heterodoks ekonomi ne kadar uzun süre kullanılırsa karaborsaların ve karaborsaya yönelimin de o kadar artmasıdır. İnsan el altından ödemeler ve karaborsalar aracılığı ile ihtiyaçlarını karşılamaya başladıktan sonra ise ülkenin ekonomisi daha da kötüleşecektir, zira bu noktadan sonra heterodoks politikaların fazla bir faydası olmayacaktır. Heterodoks ekonomi politikası, ülkemizde geçmişte de zaman zaman uygulanmış ancak ortaya çıkan sonuçlar geçici iyileşmelerden başka bir şey olmamıştır. Bu sebeple, heterodoks ekonomi politikalarının ekonomik anlamda bir çözüm sağlamak yerine kısa süreli düzelmeler ortaya koyacağını, ekonomik sorunların köküne inilmeden kullanıldığı takdirde ülkeye faydadan çok zararı olacağını söyleyebiliriz.
Heterodoks iktisat dediğimizde karşımıza çıkan ilk uygulamalardan birisi fiyatların ve ücretlerin sabitlenmesidir. Bu sayede, talep enflasyonundan kaçınmak amaçlanır ve gerek güncel kurdan gerek küresel fiyatlardan kaynaklı fiyatların inorganik bir biçimde kontrol altında tutulması amaçlanır. Aynı zamanda, heterodoks ekonomide bazı mal gruplarında ihracat kısıtlamasına ve zorlaştırmasına gidilerek oluşan fazlanın iç piyasaya aktarılması hedeflenir. Ücretlerin kontrolü vasıtasıyla talep enflasyonu ve fiyat kontrolü ile de maliyet enflasyonunun önüne geçilmeye çalışılır. Tüketim malları üzerine getirilen kontrolcü uygulamalar ise ithalatı ve nihai tüketimi sınırlandırma amacı güder. Bu sebeple ithalatın düşürülmesi yoluyla cari açığın bir seviyeye kadar kapatılması hedeflenir.
Heterodoks ekonomi uygulamaları, liberal ekonomilerde sık başvurulan bir yöntem olmayıp genellikle olağanüstü durumlarda uygulanır. Bu noktada, heterodoks uygulamaların hakkında normal olmayan durumları çözmek için uygulanan normal olmayan uygulamalar olduğunu söyleyebiliriz. Zira, heterodoks ekonomi, alışılageldik ortodoks ekonomiden bir hayli farklı olup genellikle tek başına uygulandığı takdirde başarılı bir politika sayılmaz.
Heterodoks Ekonomi Ne Kadar Ve Nasıl Başarılı Olur?
Heterodoks ekonomi, yukarıda belirttiğimiz üzere başarılı bir ekonomik politika değildir. Bu ekonomi politikasının başarılı olması için gereken başlıca şey ekonomik sıkıntıların çözümü için çaba harcanmasıdır. Enflasyona ve ekonomik krize sebep olan başlıca etmenler tespit edilmeli, bu etmenlerin çözümü için çaba harcanmalıdır. Bu esnada, enflasyon sebebiyle oluşabilecek sıkıntıların bir nebze de olsa önüne geçebilmek için heterodoks ekonomi uygulamalarına başvurmak mümkündür. Ancak, heterodoks politikaların ortaya koyacağı düzelme kısa süreli düzelmeler olarak kalacak, uzun vadede bir fayda sağlamayacaktır.
Heterodoks Ekonomi ile Ortodoks Ekonomi Arasındaki Fark Nedir?
Heterodoks ekonomi ve ortodoks ekonomi farkı temelde politikaların sunduğu özgürlük ile tanımlanabilir. Serbest ve girişimci odaklı bir ekonomi politikası olan ortodoks ekonominin aksine, heterodoks ekonomi her zaman bir kısıtlayıcılık ile tanımlanır. Heterodoks ekonomi; ücretlere, fiyatlara, dış ve iç ticarete müdahale eder. Ortodoks ekonomi ise girişimciliği ve serbest ekonomiyi destekleyerek fiyatların üreticiler ve girişimciler tarafından belirlenmesine olanak tanır. Bunun yanında, adından da anlaşılabileceği üzere geleneksel olan ortodoks ekonomi, dünyada en çok uygulanan ekonomi uygulamalarını içinde barındırmakta olup en başarılı ekonomi uygulamaları arasındadır. Üstelik, ortodoks politikaların uzun süredir kullanımda olmasının bir avantajı da bunların kabul görmüş iktisadi temellere dayanıyor olmasıdır. Ortodoks politikalar piyasa serbestliği ve girişimciliği desteklemekte olup ekonomideki önemli etmenleri büyük bir dikkat ile kendi içerisinde ele alır. Serbest piyasanın sağladığı en büyük avantaj ise oluşan rekabet ve ekonomik çeşitliliğin sağlayacağı zenginliktir. Heterodoks politikalar ise genellikle ekonomide kontrolcü bir yaklaşımı temsil etmekte olup ekonomik çeşitliliğin ve serbestliğin olmadığı bir ortamın doğmasına sebebiyet verir. Ekonomide ve piyasada çeşitliliğin olmaması ise her zaman olumlu sonuçlar doğurmamaktadır. Dolayısıyla, söz konusu heterodoks politikalar olduğu zaman biraz şüpheci yaklaşmakta fayda olduğunu söyleyebiliriz. Dikkatli uygulanmadığı takdirde heterodoks politikalar risk yaratabilir hatta düzeltilmeye çalışılan ekonomik durumun daha da dezavantajlı bir yere doğru sürüklenmesine sebep olabilir. Ortodoks politikaların işe yaramadığı yerlerde uygulanmakta olan heterodoks politikalar, tek başlarına uygulanmamalı, tekrar ortodoks politikaların uygulanmasına olanak tanımak adına ekonomik sorunlar ele alınmalıdır. Ekonomik istikrarın yeniden sağlanması ve enflasyonun düşürülmesi adına çözüm üretilmeye ve bu esnada heterodoks politikalar ile kısa süreliğine de olsa ekonomide geçici bir düzelme yaratmaya çalışmak en azından halkın ekonomik krizden bir süreliğine daha az etkilenmesini sağlayabilir.