İçindekiler
Sermaye şirketlerinin ortak paylarını ya da ortaklıklarını belgelemek amacıyla kullanmış oldukları kıymetli evraklara hisse senedi denmektedir. Hisse senetleri, şirketin ana parasına eşdeğer parçalardan birisi olarak görüldüğü için kıymetli evrak olarak da bilinmektedir. Borsada yatırım yapmak isteyen çoğu kişinin kullanmakta olduğu hisse senetleri, borsaya açık bir şekilde kullanıma sunulan şirketten pay satın almak anlamına gelmektedir.
Hisse senetleri, nama yazılı hisse senedi ve hamiline yazılı hisse senedi olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Anonim şirketler Türk Ticaret Kanunu kapsamında şirketlerinde bulunan payları nama ya da hamiline şeklinde düzenleyebilirler. Nama yazılı hisse senedinde açık bir şekilde gerçek ya da tüzel kişinin adı soyadı ve adresi yer alırken hamiline yazılı hisse senedinde senedin metninden ya da şeklinden hamile kişi kim ise o kişi hak sahibi sayılmaktadır.
Hamiline yazılı hisse senedi üzerinde herhangi bir hissedarın ismi ya da adresi bulunmamaktadır. Kanunen ve belgesel avantaj bakımından bakıldığında ise hamiline yazılı hisse senedi ile nama yazılı hisse senedi arasında herhangi bir fark bulunmamaktadır. Merkezi Kayıt Kuruluş sisteminde hamiline yazılı senetlerin herhangi bir avantajı bulunmamaktadır.
Merkezi Kayıt Kuruluş sisteminde hissedarlar kaydedilirken, hisse senedi basımı için yönetim kurulu onayı gerekmektedir. Yönetim kurulu onayı alındıktan sonra noter onayında ticaret sicile tescil ettirilerek hamiline yazılı hisse senedi çıkarılabilir. 6102 sayılı ticaret kanunu kapsamında hisse senetleri pay senetleri olarak değiştirilmiştir.
Borsada yatırım yapmak amacıyla kullanılan hisse senetleri, kıymetli bir finansal varlık olarak görülür. Yatırım dünyasını adım atmak isteyen ve borsa aracılığı ile kazanç elde etmek isteyen kişiler öncelikli olarak hisse senedi kavramını ve hisse senedi çeşitlerinin nasıl değerlendirilmesi gerektiğine dair fikir sahibi olmalıdırlar.
Borsada işlem görmekte olan şirketler sermaye paylarının bir kısmını yatırım varlığı olarak borsaya sunar. Borsada işlem gören bu şirketler özellikle de halka arz olan şirketler, hisse senedi olarak paylarını kullanıma sunar. Hisse senetleri aynı zamanda ortaklığı da temsil etmektedir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken noktalardan birisi de hisse senedi yatırımı yapmayı düşünenler ya da şirkette pay sahibi olan kişilerin belli bir gelirinin olmadığıdır.
Hisse senedi sahibi olmanız ya da şirkette pay sahibi olmanız şirketin her zaman kazanç durumu içerisinde olduğunu göstermez. Kripto varlıklarda olduğu gibi hisse senetlerinde de düşüş ve yükselişler kazanç ve zarara neden olur. Yatırım alan hisse senetleri doğru bir şekilde değerlendirildiğinde kazanç elde edilmesi mümkündür.
Hamiline yazılı pay senetleri merkezi kayıt kuruluşuna bildirilmesi zorunlu hale getirilmiştir. 7262 sayılı kanunun 30 maddesi gereğince hamiline yazılı pay sahipleri ile sahip oldukları paya ilişkin bilgiler senetler pay sahiplerine dağıtılmadan önce merkezi kayıt kuruluşuna bildirilir cümlesi bu ifadenin zorunlu olduğunu ortaya sermiştir.
Anonim şirketlerde, pay senetleri finansal bir varlık olarak görülmektedir. Çıkartılan yeni kapsamda hisse senedi pay senedi olarak geçmektedir. Pay senetleri sermaye şirketlerinin ortaklarına vermiş olduğu payları belgelendirmek amacıyla ortaya çıkmıştır. Sermaye şirketleri, hissedarlarına şirketin ana kazancından ve söz hakkı tanıyabilmek için kıymetli bir evrak olan hisse senetlerini vermektedir.
Hisse senedi ya da bilinen diğer adı ile pay senetleri basım işlemleri gerçekleştirdikten sonra şirketin yetkili kişisi tarafından imzalanarak geçerli kılınmaktadır. Hamiline yazılı hisse senedi elinde bulunduran kişiyi alacak imkanı sunmaktadır. Kısacası elinde hamiline yazılı hisse senedi bulunan bir kişi hak sahibi olarak görülmektedir. Bilindiği üzere mama yazılı hisse senetlerinde ön tarafında hissedarın adı soyadı adresi yer almaktadır. Şayet pay senedi üzerinde bir isim ve ibare yer alıyorsa bu nama yazılı hisse senedi olarak görülmektedir.
Hisse Senedinin Hamiline Yazılı Olması Ne Demek?
Türk Ticaret Kanunu’nun çıkarmış olduğu yasa kapsamında anonim şirket hamiline yazılı payların bedelinin tamamını ödedikten itibaren 3 ay içerisinde hisse senedi bastırmak ile yükümlüdür. Bedellerin tamamının ödenmesi durumunda 3 aylık bir yasal süreç verilmektedir. Ayrıca Türk Ticaret Kanunu kapsamında hisse senedi bastırılmadan önce anonim şirketin yönetim kurulu hamiline yazılı hisse senedine dair bir karar alması ve bu kararı şirketin internet sitesinden yayınlaması gerekmektedir.
Yönetim kurulu ve bastırılacak olan hamiline yazılı pay sahibinin gerçek ya da tüzel kişi olmasının yanı sıra iletişim bilgileri de paylaşılmalıdır. Türk Ticaret Kanunu anonim şirketlerin dağıtmış olduğu nama yazılı ve hamiline yazılı hisse senetlerine normal dönüştürme yolu ile hisse senedini dönüştürmesine imkan vermektedir. Bu kapsamda değerlendirildiğinde hamiline yazılı hisse senedine, sahip olan bir kişi dönüştürme yolu ile nama yazılı hisse senedine sahip olması mümkündür.
Hamiline Yazılı Hisse Senedi Borsada İşlem Görür Mü?
Hisse senetlerinin borsaya aktarılması ve sermaye piyasalarının kendine özgü yapısı tamamen kanunlar tarafından çevrilmemiştir. Borsada nama yazılı paylarını alım satımına yönelik sözleşmeler ve çeşitli tartışmalar meydana gelmiş ancak sermaye piyasası mevzuatı uyarınca kaydı sistemde bulunan nama yazılı payların devir prosedürünün maddi mal olma vasfının ortadan kaldırılması sebebiyle ortaklık ve pay sahipliği olarak görülmüştür.
Nama ve hamiline yazılı hisse senetleri, devir prosedürleri gerçekleştirildikten sonra eğer borsada şirketin kaydı ve hisse senedinin kaydı var ise devir işlemleri gerçekleştirilebilir. Hamiline yazılı payların teslim sureti ile devredildiği takdirde borsa alım satım işlemlerinde herhangi bir sorun yaşanmadığı açıklanmıştır. Hisse senetlerinin hamiline yazılı olması sonucunda kar payı ödemeleri Türk Ticaret Kanunu ve sermaye piyasası hükümleri gereği yapılmaktadır.
Hisse senetlerinde ya da pay senetlerinde ne kadar kar payı alacağınızı hesaplamak için elinizde bulunan hisse senetleri ve geçmiş yıllara ait olan kar payı oranları şirket aracılığıyla birleştirilmesi gerekmektedir. Sermaye piyasası kurulu hisse senetleri için orsa İstanbul’da kurul tarafından belirlenen şirketleri platform üzerinde işlem görmesine izin vermiştir.
Hamiline Yazılı Hisse Senedi Nasıl Çıkartılır?
Hamiline yazılı hisse senedi, çıkartabilmek için öncelikle şirket yetkilisi şirketin kuruluş gazetesini temin etmesi gerekmektedir. Özellikle şirket Limited şirketten anonim şirkete geçiş sağladı ise bu gerekli bir evraktır. Aynı zamanda şirket kuruluşundan itibaren sermaye artırımına gitmiş ise son sermaye artırım gazetesinde temin etmesi gerekir.
Anonim şirket kurulduğu andan itibaren unvan değişikliği yapmış ise unvan değişikliği gazetesini temin etmelidir. Hisse senedi basımına yönelik yönetim kurulu kararı alındıktan sonra hisse senedi çıkarma işlemi gerçekleştirilir. Eğer şirket payların tamamını ödemediği ise hamilene yazılı hisse senedi çıkarmak mümkün değildir.
Hamiline yazılı hisse senedi, çıkarırım ancak payın tamamını ödemeyen şirketlerin çıkarmış olduğu hamiline yazılı hisse senedi Türk ticaret kanunu tarafından geçersiz görülmektedir. Bu durumda hak sahipleri tazminat sistemi hakkına dair sahip olurlar. Pay bedeli ödenmeden çıkarılmış olan nama yazılı hisse senetleri pay bedelinin tamamı ödenmeden hamiline yazılı hisse senedine çevrilmesi mümkün değildir.